....

มหัศจรรย์คลินิก 5 บาท ชีวิตหมอที่ไม่แสวงหากำไร " โครงการดีๆ เช่นนี้อยากให้มีออกมาเยอะๆ เมื่อมีแล้วต้องพัฒนาคุณภาพเพื่อรองรับคนป่วยเข้ามารักษา ทั้งเรื่องแพทย์ บุคลากร เครื่องมือทางการแพทย์ ตลอดจนยารักษาโรคให้เพียงพอแก่ความต้องการด้วย "

มหัศจรรย์คลินิก 5 บาท ชีวิตหมอที่ไม่แสวงหากำไร
โดย ผู้จัดการออนไลน์

......... "งวดนี้ความดันสูงมากนะ ให้ดูแลสุขภาพตัวเองมากกว่านี้ อย่ากินเค็ม อย่าปล่อยให้อ้วนไปกว่านี้ หากลดความอ้วนลงซัก 2 กิโลกรัม 3 กิโลกรัมได้ยิ่งเป็นผลดีต่อสุขภาพ แต่ไม่เป็นไรวันนี้เอายาไปกินก่อน กินหลังอาหารเช้ากับเย็น แล้วอีก 3 วันค่อยมาหาหมอตรวจความดันอีกครั้ง" น.พ.สภา ลิมพาณิชย์การ บอกกับคนไข้พร้อมกำชับด้วยว่า "วันที่จะมาหาหมอให้กินยาก่อนมาถึงคลินิกอย่างน้อยครึ่งชั่วโมง"
.........คนไข้รายนี้เดินออกไป คนไข้ที่นั่งรอ***ู่เดินเข้ามาแทนที่และเล่าให้หมอฟังทันทีที่นั่งลงบนเก้าอี้ว่า มีอาการปวดหลัง เอี้ยวตัวแล้วรู้สึกเสียวแปล๊บ
.........หมอสภาให้คนไข้ลุกขึ้นยืนแล้วหันหลัง จากนั้นใช้ 2 มือกดไปบนแผ่นหลังแล้วถามว่าปวด ตึงบริเวณต้นคอไหม
คนไข้ตอบ "ครับ"
คุณหมอยิ้มให้คนไข้พร้อมกับบอกว่า กล้ามเนื้ออักเสบ กินยาที่หมอจัดให้ 2 วันก็หาย คนไข้ยื่นมือมารับยาจากคุณหมอพร้อมกับถามว่า เท่าไหร่ครับ
"20 บาท" น.พ.สภา ตอบ
.........นี่คือบรรยากาศภายในคลินิกแพทย์สภา ซึ่งเป็นห้องแถวขนาดเล็ก มีสภาพทรุดโทรม ตั้งอยู่ในซอยระนอง 1 ย่านราชวัตร ที่คนป่วยผลัดเปลี่ยนหมุนเวียนกันเดินเข้ามาให้ตรวจอาการ ซึ่งส่วนใหญ่คนไข้ที่มารักษาเป็นโรคพื้นฐานอย่างไข้หวัด ปวดหัว ตัวร้อน ฯลฯ คลินิกแห่งนี้ ได้ทำหน้าที่ปัดเป่าโรคภัยไข้เจ็บให้คนยากจน คนหาเช้ากินค่ำมากว่า 30 ปีแล้ว
.........น.พ.สภาเล่าให้ฟังว่า คลินิกแห่งนี้รักษาเฉพาะโรคพื้นฐาน เป็นไข้ ปวดหัว ตัวร้อน โดยคิดค่ารักษาตั้งแต่ 5 บาทไปจนถึงสูงสุด 70 บาท และที่นี่ไม่รับทำแผล ฉีดยา เนื่องเพราะติดปัญหากฎระเบียบของกระทรวงสาธารณสุข คลินิกมีพื้นที่คับแคบและคิดว่าคลินิกที่อยู่ใกล้เคียงรับรักษาอยู่แล้ว นอกจากนี้ ทางคลินิกก็ไม่เปิดเหมือนคลินิกทั่วไป คือเปิดเพียงวันละ 2 ชั่วโมงเท่านั้น ระหว่างเวลา 18.00-20.00 น.
........."ถ้าตรวจพบว่าคนไข้มีอาการหนัก หมอจะแนะนำให้ไปตรวจที่โรงพยาบาล ซึ่งเครื่องมือทันสมัยสามารถตรวจได้อย่างละเอียด แต่คนไข้มักจะบอกว่าไม่อยากไปโรงพยาบาล เนื่องเพราะเสียเวลาเต็มวัน หมอต้องเตือนสติคนไข้ว่าเสียเวลาวันเดียวดีกว่าต้องนอนแซ่วอยู่บนที่นอนหลายหลายวัน แต่ก่อนไล่ไปโรงพยาบาลมักจะถามว่า มีบัตร 30 บาท บัตรประกันสังคมไหม เพื่อให้ไปใช้สิทธิที่พวกเขามีอยู่"
.........น.พ.สภา เล่าต่อว่า คนไข้บางรายปฏิบัติตามคำแนะนำ ไปโรงพยาบาล พอกลับมาแล้วจะเอายามาให้หมอดู บางรายมาถามว่า ยาเม็ดนั้นเม็ดนี้กินแก้อะไร เนื่องจากคนไข้ไม่กล้าถามผู้จ่ายยาที่โรงพยาบาล หรือมีคนไข้บางรายตั้งข้อสังเกตว่า กินยาแล้วอาการไม่ดีขึ้น พร้อมตั้งคำถามว่าทางโรงพยาบาลให้ยาด้อยคุณภาพหรือเปล่า หรือบางรายมาเล่าให้ฟังว่าไปโรงพยาบาลเอกชนเสียค่ารักษาสูงได้ยามากิน 10 กว่าเม็ด
........."คำถามบางข้อหมอตอบคนไข้ไม่ได้ เนื่องจากปัจจุบันมียารักษาโรคเยอะมาก แต่ที่น่าสังเกตโรงพยาบาลเอกชนมักจะจ่ายยานำเข้าจากต่างประเทศเม็ดหนึ่ง 30 บาท 40 บาท ทั้งๆ ที่บริษัทผลิตยาในบ้านเราก็ผลิตจำหน่าย คุณภาพเหมือนกัน ราคาต่ำกว่าเยอะมาก อย่างคลินิกของหมอยาทุกเม็ดผลิตในประเทศ และยาในคลินิกหมอทดลองด้วยตัวเองเพื่อพิสูจน์สรรพคุณจนมั่นใจจึงสั่งซื้อเพื่อไว้จ่ายให้คนไข้"
........."ส่วนเรื่องที่ชาวบ้านมาปรับทุกข์ว่าไปคลินิกหรือโรงพยาบาลอื่นคิดแพงมาก คิดค่าบริการทางการแพทย์เฉลี่ย 150-250 บาท อุปกรณ์ทางการแพทย์ต่อครั้ง รวมๆ แล้วไปรักษาครั้งหนึ่งจ่ายไม่ต่ำกว่า 500 บาท ส่วนคลินิกของหมอไม่ได้คิดสิ่งเหล่านี้ คิดแค่ค่ายานิดหน่อย คนไข้บางคนมาหาบอกว่าไม่มีเงิน หมอก็ไม่คิด"
.........เมื่อถามว่าคิดค่ารักษาถูกแถมบางรายรักษาฟรี คุณหมออยู่ได้อย่างไร ทั้งๆ ที่ต้องเสียค่าเช่าเดือนละ 2,500 บาท น.พ.สภา บอกว่า รายได้ส่วนหนึ่งมาจากเงินเกษียณอายุราชการ กับเงินค่าสอนพิเศษนักเรียนแพทย์"ตั้งใจไว้ว่าถ้ายังมีแรงอยู่ก็จะช่วยเหลือคนเจ็บป่วยอย่างนี้ไปเรื่อยๆ หากไม่ไหวจริงก็คงต้องหยุด เพราะหมออายุ 72 ปีแล้วเรี่ยวแรงเริ่มถดถอย หมอเคยบอกกับคนไข้ไว้ว่า ถ้าเห็นคลินิกปิดหลายวันโดยที่ไม่ได้เขียนป้ายว่าหยุดกี่วัน นั่นแหละหมายความว่าหมอคงลากสังขารมาไม่ไหว"
.........จากนั้น หมอสภา เล่าให้ฟังว่า มีคนไข้มารักษา พอบอกราคาค่ารักษา เคยได้ยินคนไข้คุยกับเพื่อนที่มาด้วยกันว่าม่มั่นใจในคุณภาพเนื่องเพราะคิดราคาถูกไม่กี่สิบบาท เพื่อนที่มาด้วยกันชี้แจงว่าครอบครัวของเขารักษาตั้งแต่รุ่นพ่อรุ่นแม่ตัวเขาเองก็มารักษาที่นี่
.........น.พ.สภา เล่าความรู้สึกภายในใจให้ฟังว่า บัตรประกันสังคมช่วยเหลือยามที่เจ็บไข้ได้ป่วยเยอะมาก เพียงแต่ผู้ใช้บัตรนี้บางครั้งต้องเสียเวลารอคิวนาน โดยเฉพาะมาบริการโรงพยาบาลในสังกัดของรัฐเนื่องเพราะวันหนึ่งๆ มีผู้มาใช้บริการจำนวนมาก ครั้นไปเลือกสถานพยาบาลเอกชนแทนก็เจอปัญหาคุณภาพยา
........."เคยมีคนไข้นำยามาให้หมอดูว่านี่คือยาที่จ่ายเงินสด ส่วนยาถุงนี้เป็นยาที่ใช้บัตรประกันสังคม ทั้งๆ ที่เป็นยารักษาโรคเดียวกัน หมอมองถุงยาทั้ง 2 ถุง รู้สึกพูดอะไรไม่ออกเหมือนกัน"
.........สำหรับโครงการบัตร 30 บาทรักษาทุกโรค นับว่าเป็นโครงการที่ดีซึ่งช่วยเหลือคนยากไร้ทั่วประเทศเข้าถึงระบบการรักษา ส่งผลให้คุณภาพชีวิตของหลายคนดีขึ้น อย่างบางรายเจ็บป่วยจำเป็นต้องผ่าตัด หากไม่มีโครงการนี้คนป่วยก็คงอยู่อย่างทนทุกข์เวทนาหรือไม่ก็เป็นภาระต่อบุคคลในครอบครัว

และอีกสิ่งหนึ่งที่ทำให้คลินิกห้องแถวเรือนไม้เล็กๆ แห่งนี้เป็นที่รู้จักกันในวงกว้าง ก็เนื่องมาจากคุณหมอสภาจะไม่คิดค่ารักษา คิดเพียงค่ายาในราคาถูกแสนถูกก็คือ 5-70 บาท จนเป็นที่มาของฉายา “หมอ 5 บาท”

“ผมไม่ได้เลือกจะสร้างเงินจากอาชีพนี้ ไม่ได้คิดเลย พอเปิดร้านแล้วก็ทำอย่างนี้มาเรื่อย อาจจะนึกอยู่ตอนเปิดว่า
1. เราจะใช้ความรู้รักษาคนไข้
2. เราเองก็เจ็บมาเยอะ เล็กๆ ผมเป็นโรคคอตีบ ถ้ามาหาหมอช้าไปสักชั่วโมงก็ตายแล้ว พอหายอีกปีสองปีก็เป็นปอดบวมเกือบตายเหมือนกัน ต่อมาเป็นไทฟอยด์ ตอนที่รักษาหาย จำได้ว่าแม่ต้องมาจับสองมือหัดให้เดิน พอมาเป็นนักเรียนแพทย์ก็เป็นรูมาติค ปวดข้อต้องกินยา เลยทำให้นึกเห็นใจคนไข้ว่า เขาป่วยแล้วไม่อยากให้เสียเงินมาก เลยทำอย่างนี้มาเรื่อย แล้วมันเคย อย่างคิดค่ายา 30 บาทจะมาคิด 50 บาทก็ทำไม่ได้ ก็ต้อง 30 บาทอยู่อย่างนี้”

"วันนี้ผมทำงานเหมือนปกติที่เคยทำมาตลอดชีวิต คือตั้งใจรักษาคนไข้ให้หาย ไม่มีอะไรที่ทำให้เราดีใจมากไปกว่านี้หรอกครับ ความสบายใจของคนเป็นหมอก็คือ ช่วยเหลือคนเจ็บป่วยให้หายได้"

ผู้ได้รับรางวัลแทนคุณแผ่นดิน ด้านสาธารณสุข (เป็นรางวัลคนดีศรีแผ่นดิน "น้ำใจงาม" จากสมเด็จพระบรมราชินีนาถด้วย )

หมอ 5 บาท กับวลีกาวใจ 'หมอกับคนไข้ไม่ใช่ศัตรูกัน' วันที่ 31/07/2553 ข้อมูลจาก http://thairecent.com/LifeStyle/2010/690653/

ภายหลัง พ.ร.บ.คุ้มครองผู้เสียหายจากการรับบริการสาธารณสุข เมื่อวันที่ 7 เม.ย.53 ร่างกฏหมายนี้มี 50 มาตรา โดยสาระสำคัญ มีการตั้งคณะกรรมการเพื่อประเมินให้เงินชดเชยคนไข้ที่ได้รับความเสียหาย และผู้เสียหายมีสิทธิ์ได้รับเงินช่วยเหลือเบื้องต้น และเงินชดเชยจากกองทุนตามร่างพ.ร.บ.นี้ โดยไม่พิสูจน์ความรับผิด คนไข้ต้องยื่นเรื่องภายใน 3 ปี แต่ไม่เกิน 10 ปี คนไข้สามารถฟ้องคดีอาญาได้ แม้จะได้รับเงินชดเชยแล้ว สถานพยาบาลทุกแห่งต้องจ่ายเงินสมทบเข้ากองทุนฯ เพื่อเตรียมเงินไว้จ่ายชดเชย นอกจากนี้ผู้ฝ่าฝืนยังมีโทษทั้งจำและปรับ เป็นต้น ซึ่งผ่านมติครม.แล้ว กำลังรอเข้าพิจารณาในรัฐสภาสมัยหน้า ส่งผลให้ความขัดแย้งทั้ง 2 ฝ่าย ปะทุชัดเจนมากขึ้นเรื่อยๆ จนหลายคนนึกไม่ออกเลยว่า ระหว่างหมอที่เคยเป็นผู้ให้ กับคนไข้ที่เคยเหมือนญาติในครอบครัวมาถึงจุดแตกหักได้อย่างไร ไทยรัฐ ออนไลน์ มีโอกาสได้พูดคุยแลกเปลี่ยนกับหมอใจดีขวัญใจมหาชนที่มีคนรัก (และเป็นหมอที่รักคนไข้) มากที่สุดคนหนึ่ง เจ้าของฉายาหมอ 5 บาท รศ.นพ.สภา ลิมพาณิชย์การ ที่เคยได้รับพระราชทานรางวัล น้ำใจงาม ด้านการสงเคราะห์และพัฒนาคุณภาพชีวิต ประจำปี พ.ศ.2547 จากสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ นอกจากจะมาพูดถึงประเด็นร้อนแล้ว จะทำอย่างไรให้ทั้ง 2 ฝ่าย ซึ่งเคยเป็นคนกันเองกลับมาเป็นเหมือนเดิม Q : อาจารย์หมอติดตามข่าวสารเรื่องพ.ร.บ.คุ้มครองผู้เสียหายจากการรับบริการสาธารณสุขบ้างไหม A : ติดตามตลอดครับ เพราะว่าตอนนี้ผมไม่ค่อยสบาย อายุ 87 ปีแล้ว ร่างกายก็ไม่ดีเหมือนเดิม นี่ก็ยังใส่เครื่องช่วยหายใจอยู่ ไม่ได้ไปคลินิกนานแล้ว นี่ก็คือว่าถ้าดีขึ้น อีกหน่อยก็จะขับรถไป เพราะคนมาบอกว่ามีคนมาถามหาเยอะ Q : อาจารย์หมอมองเห็นอะไรบ้างในหน้าสื่อเรื่องเกี่ยวกับพ.ร.บ.ตัวนี้ A : ในมุมของอาจารย์หมอ ผมเห็นว่ามีความขัดแย้งด้วยกันทั้ง 2 ฝ่าย ทั้งคนที่เห็นด้วยและคนที่ไม่เห็นด้วย แต่ถามว่าเห็นด้วยไหม มันก็มีทั้ง 2 มุม ซึ่งก็แล้วแต่ใครจะมอง เพราะมันมีเหตุผลอธิบายได้เหมือนกัน Q : คนที่ประท้วงไม่เห็นด้วยกับพ.ร.บ.ตัวนี้ บอกว่า ถ้าพ.ร.บ.ออกมาจะเป็นการกดขี่หมอ ถึงขนาดแต่งดำ เผากระดาษประท้วง A : ผมว่าก็ไม่เชิงอย่างนั้นนะ คือพูดกันความเป็นจริง ถ้าเผื่อหมอทำไม่ดีเอง หมอก็ต้องยอมรับผิด แต่ถ้าเผื่อเป็นอุบัติเหตุ หมอก็ต้องอธิบายให้ชาวบ้านเข้าใจ ชาวบ้านก็ต้องรับฟัง ไม่ใช่ใช้ความสุดโต่งด้วยกันทั้ง 2 ฝ่าย Q : หลายคนสังสัยว่า วันนี้หมอกับคนไข้ ซึ่งสมัยก่อนเคยเป็นเสมือนญาติพี่น้องกันมาตลอดทั้ง 2 ฝ่าย เดินทางมาถึงจุดตอบโต้กัน ชนิดตาต่อตาฟันต่อฟันได้อย่างไร เห็นคุณหมอบอกว่าไม่เคยทะเลาะกับคนไข้เลยในชีวิตการทำงาน A : ผมทำงานมาเกือบ 60 ปี ไม่เคยทะเลาะกับคนไข้เลย เพราะผมเห็นเขาเป็นเหมือนญาติ พี่-ป้า-น้า-อา ลูกๆ หลานๆ บางคนเรียกผมว่าพ่อบ้าง คุณหมอใจดีบ้าง เพราะพวกเขารู้สึกผูกพันกับเรา บางคนมารักษากับผมตั้งแต่เด็กๆ จนถึงวันนี้ก็โตมีลูก ก็เอามารักษากับเรา ปรัชญาในการทำงานของผมก็คือเราต้องดีกับเขา เวลาพวกเขาให้เกียรติมารักษากับเรา ผมจะไม่เลี้ยงไข้และจะไม่ปล่อยให้เขาหนัก ถ้าตรวจแล้วเห็นว่าเขาสมควรส่งโรงพยาบาล ก็ต้องรีบส่งเลย Q : กำลังจะบอกว่าที่วันนี้ 2 ฝ่ายขัดแย้งกัน เพราะต่างฝ่ายก็คิดว่าจะเอาชนะจากอีกฝ่ายท่าเดียว ไม่มีใครอยากเสียเปรียบ A : ใช่...เพราะวันนี้ความรู้สึกแบบคนในครอบครัวหายไป หมอคนอื่นผมไม่รู้ แต่สำหรับผม ความสัมพันธ์ของผมกับคนไข้ดีมาตลอด ไม่เคยทะเลาะกันสักครั้งเดียว อย่างไรก็ดี ปัจจุบันเราก็ต้องยอมรับว่า ข้อผิดพลาดของหมอมันเยอะ Q : พอจะแนะนำวิธีการปรับจูนให้ทั้ง 2 ฝ่ายกลับมาเป็นคนกันเอง ถ้อยทีถ้อยอาศัยเหมือนเดิมได้ไหม A : มันอยู่ที่การติดต่อกับคนไข้ คือสำหรับผม ถ้าคุณเป็นหมอ ต้องมีใจเป็นธรรม ที่สำคัญเป็นหมอต้องใจดี ส่วนคนไข้ก็ต้องรู้ว่า ถ้าเกิดเหตุสุดวิสัยอะไรไป ต้องเข้าใจว่าหมอช่วยเต็มที่แล้ว หมอก็ต้องอธิบายว่าทำเต็มที่อย่างไร Q : สภาพที่เกิดแบบวันนี้ กล่าวคือพร้อมจะแตกหัก คุณหมอคิดว่าเกิดขึ้นเมื่อไหร่ แล้วเกิดขึ้นมาจากอะไร A : ประมาณ 20-30 ปีที่ผ่านมา เรียกได้ว่าพอโลกมันเปลี่ยนไป โรงพยาบาลเอกชนก็เริ่มเกิดมากขึ้น ค่ารักษาเริ่มแพงมากขึ้น สังคมก็เริ่มเปลี่ยนไป เน้นทุนนิยมมากขึ้น แต่จริงๆ จะไปว่าเขารีดนาทาเร้นค่ารักษาก็ไม่ได้ เพราะว่ากว่าโรงพยาบาลเอกชนเกิด แต่ละแห่งมันต้องใช้เงินมโหฬาร ซึ่งจะให้เก็บค่ารักษาเหมือนกับโรงพยาบายรัฐ มันก็เจ๊ง ไหนจะเรื่องเขาจ้างเงินเดือนหมอ เริ่มต้นเดือนละ 1 แสน ผิดกับหมอรุ่นผมที่เริ่มต้น 1,400 บาทเท่านั้น (ปัจจุบันเกษียณและได้เดือนละ 24,000 บาทเท่านั้น) แต่เดี๋ยวนี้หมอเงินเดือนสูงกันหมด แต่ผมไม่สนใจเงิน หรืออย่างคนไข้บางคน ก็เอาคนไข้มาขู่หมอโดยตั้งใจ คือแกล้งจะเอาเงิน บอกว่ารักษาผิด ทั้งที่เป็นความผิดหมอทั้งหมดก็มี ซึ่งเงินมีบทบาทเยอะ ทำให้ระยะห่างของหมอกับคนไข้เปลี่ยนไป และยิ่งหยั่งรากฝังลึก Q : มีทางออกวิธีไหนที่พวกเขาจะทำความเข้าใจกันและกัน A: ยากมากๆ ทางออกต้องเปิดอกคุยกัน อยู่ที่การพูดจาทุกๆ ฝ่าย ต้องไม่มองอีกฝ่ายว่าเป็นศัตรู ทุกวันนี้ผมไม่เคยมองคนไข้ว่าเป็นศัตรู ซึ่งคนไข้ก็ต้องเข้าใจว่าที่หมอเขาวินิจฉัยโรคผิดเยอะ เพราะว่าปัจจุบันโรคมันเยอะมากๆ หลายอย่างที่มันซับซ้อน คนไข้ก็ต้องเห็นใจหมอ หมอก็ต้องเต็มที่ ซึ่งหากผิดพลาดอะไรไปตรงไหนก็ต้องสื่อสารออกไปและหาทางเยียวยาพวกเขา ไม่ใช่อยู่เฉยๆ วันนี้ความรู้สึกของผมกับคนไข้ก็ยังเหมือนเดิมไม่เคยเปลี่ยนไป คนไข้ก็ยังเป็นลูกเป็นหลาน เขาก็ยังนับถือผมเหมือนเดิม สิ่งที่ผมอยากจะย้ำ ทางออกที่ดีที่สุดก็คือหมอกับคนไข้ต้องนับถือและเชื่อใจซึ่งกันและกัน ทั้ง 2 ฝ่ายต้องไม่มองว่ามันเป็นธุรกิจ ที่ผมทำงานตรงนี้ผมก็ขาดทุนทุกวันนะ แต่ผมคิดว่าผมทำเพื่อช่วยคนไข้ แต่น่าเสียดายที่ผมไม่สบาย ไม่สามารถไปรักษาเขาได้ เพราะยังใส่เครื่องหายใจอยู่เลย Q : นิยามคนไข้ สำหรับอาจารย์หมอคืออะไร A : พ่อ แม่ พี่ น้อง คือคนในครอบครัวที่มาจากหลายๆ ที่ แต่มาหาเราเพราะต้องการความช่วยเหลือ ซึ่งเราก็ต้องช่วยเหลือเขาด้วยหัวใจ Q : และนิยามสำหรับความเป็นหมอล่ะ A : สำหรับตัวผมแล้วไม่มีครับ แต่ถ้าเป็นอาชีพนี้ ผมว่าน่าจะเป็น "ผู้ให้ส่วนรวม โดยไม่หวังสิ่งตอบแทน" อย่างไรก็ดี แม้โลกทุนนิยมจะเข้ามาครอบงำสังคมไทยมากมายสักแค่ไหน และแม้ว่าทั้ง 2 ฝ่ายจะยังขัดแย้งอันหนักสักเท่าไหร่ สิ่งหนึ่งก็ยังเชื่อว่าหมอกับคนไข้ไม่ใช่ศัตรูกัน